Verklarende woordenlijst
In de wereld van de genealogie worden nogal wat termen en uitdrukkingen gebruikt die leken niet altijd kennen of herkennen. Een aantal van die vreemde woorden en uitdrukkingen worden op deze pagina voorzien van een uitleg.
De maanden januari, februari en september kent u wel. Maar welke maand is nou weer de bloeimaand, de oogstmaand, of de slachtmaand?
Niet alleen in de doop- trouw- en begraafboeken, maar ook in de rechtbanken werden woorden en uitdrukkingen uit het Latijn gebruikt. De betekenis van een aantal begrippen uit het Latijn.
In oude aktes komen uiteraard ook vele, inmiddels verouderde begrippen voor. Zoals beneffens, dedigslieden, extraheren. Wat betekenen ze?
Voor wie niet precies weet wat je je voor moet stellen bij een kwartierstaat en hoe het zit met die nummering, staat er een uitleg op de hiernaast vermelde pagina’s.
Uitleg voor leken bij de Kwartierstaat Westera
Uitleg voor leken bij de Kwartierstaat Wilkens
Kwartierstaat
Wanneer je alle voorouders van jezelf of
van een andere persoon wilt uitzoeken, maak je een kwartierstaat. Je begint dan
bij de persoon van wie je de kwartierstaat maakt, de kwartierdrager of
proband(us). Vervolgens noteer je de ouders, hun ouders, alle grootouders,
betovergrootouders, en ga je door tot je niet verder komt. Bij elke generatie
terug in de tijd, verdubbelt het aantal voorouders in het schema.
Genealogie
In een genealogie achterhaal je alle
mannelijke afstammelingen van de stamvader. Je noteert per generatie steeds van
alle zoons het volledige gezin en van alle dochters alleen de eventuele
partners. Je vervolgt het onderzoek steeds met de gezinnen van de zoons, en
daarna met die van hun zoons enzovoort. Worden ook alle naamdragers genoteerd
die niet tot de mannelijke lijn behoren, dan spreek je van een
naamgenealogie.
Parenteel
Wil je alle nakomelingen van je stamvader
in mannelijke én in vrouwelijke lijn weten, dan maak je een 'parenteel'. Je
zoekt dan gezinsgegevens van zowel zoons als dochters, vervolgens van hun zoons
en dochters, enzovoort. Een parenteel is dus de meest uitgebreide vorm van
afstammingsonderzoek.
Nummering genealogie en parenteel
Dat systeem wordt in een genealogie of
parenteel verfijnd door de kinderen van de stamvader in volgorde van geboorte
de cijfers 1, 2, 3 enzovoort te geven. Kinderen met nageslacht krijgen een
generatienummer, gevolgd door kleine letters a, b, c enzovoort.
Nummering kwartierstaat
Bij kwartierstaten wordt het
'systeem-Kekule' het meest gebruikt. De 'proband' krijgt nummer 1 en zijn of
haar vader en moeder respectievelijk nummer 2 en 3. De ouders van de vader
krijgen de nummers 4 en 5, die van de moeder 6 en 7. Mannen hebben altijd een
even nummer (behalve de mannelijke proband), vrouwen een oneven nummer. Kwartierstaatnummers
zijn eenvoudig te berekenen op basis van het nummer van het kind (k): de vader
heeft als nummer kx2, de moeder (kx2)+1. Heeft het kind nummer 231 dan heeft
zijn vader nummer 462 en zijn moeder 463.
---
Generaties
Hoe worden de voorouders in de verschillende generaties genoemd? In de Kwartierstaat Westera en de Kwartierstaat Wilkens worden deze benamingen niet gebruikt, maar de voorouders in deze generaties worden als volgt genoemd:Generatie 1 Proband
Generatie 2 Ouders
Generatie 3 Grootouders
Generatie 4 Overgrootouders
Generatie 5 Betovergrootouders
Generatie 6 Oudouders
Generatie 7 Oudgrootouders
Generatie 8 Oudovergrootouders
Generatie 9 Oudbetovergrootouders
Generatie 10 Stamouders
Generatie 11 Stamgrootouders
Generatie 12 Stamovergrootouders
Voor de overige generaties: zie de Wikipediapagina "Lijst van benamingen voor generaties".
---
Minuutplan
Dit zijn
gedetailleerde historische kaarten uit de periode 1811 – 1832. Ze zijn gemaakt
ten behoeve van een toen nieuw systeem van belastingheffing. Op
de minuutplans zijn de toenmalige eigendomsgrenzen van percelen te
zien. Daarnaast zijn op de minuutplans veel contouren van de toen
aanwezige bebouwing zichtbaar.
Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel
Een Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel
(OAT) maakt onderdeel uit van de registratie in het kadaster. Een OAT bevat de
eigendomsgegevens per kadastraal perceel zoals de eigenaar, gebruik en
oppervlakte. Deze gegevens werden geregistreerd in de volgorde van de secties
en de perceelnummers. De OAT en de minuutplans mochten niet worden gewijzigd.
Zij geven dus de situatie weer zoals die omstreeks 1832 werd vastgesteld.
---
Louwmaand | Januari |
Sprokkelmaand | Februari |
Lentemaand | Maart |
Grasmaand | April |
Bloeimaand | Mei |
Zomermaand | Juni |
Hooimaand | Juli |
Oogstmaand | Augustus |
Herfstmaand | September |
Wijnmaand | Oktober |
Slachtmaand | November |
Wintermaand | December |
---
Baptizata est | Zij is gedoopt |
Baptizati sunt | Zij zijn gedoopt |
Baptizatus est | Hij is gedoopt |
Et | En |
Illegitimus | Onwettig |
In facie ecclesiae | Ten overstaan van de kerk |
Susc. | Doopgetuigen |
Susceptores | Doopgetuigen |
Ut dicitur | Zoals gezegd wordt |
Ut supra | Als hierboven (beschreven) |
---
Beneffens | Verouderde vorm van benevens: Evenals, alsmede |
Blaker | Lage kandelaar met brede voet en een handvat in de vorm van een oog of een steel |
Bruidsdeur | Zijportaal van de kerk, waarvoor de huwelijken ten overstaan van de priester gesloten werden (zie ook: In facie ecclesiae) |
Commensaal | Kostganger, iemand die (tegen betaling) bij iemand anders voeding en onderdak ontvangt |
Comparant | De persoon die voor een notaris of rechter verschijnt om iets te regelen of te verklaren |
Dedigslieden | Getuigen |
Extraheren | Een uittreksel maken, samenvatten |
Onecht kind | Buitenechtelijk kind |
Overste | Aanspreektitel van een luitenant-kolonel |
Resolveren | Bepalen, beslissen |
Tondel | Licht ontvlambaar materiaal dat dient voor het maken van vuur |
Vaandrig | Laagste officiersrang in het leger |
Vermits | Omdat, aangezien |